سرعت مجاز باد برای جرثقیل براساس استانداردهای ملی و بین المللی

بر اساس استانداردهای بین المللی مانند ISO4302، AS1418.4 و ۱۰۰۵۸ ایران حداکثر سرعت مجاز باد برای جرثقیل های متحرک ۱۴ متر بر ثانیه، برای جرثقیل های برجی ۲۰ متر بر ثانیه و برای جرثقیل های تخلیه کننده ۲۸ متر بر ثانیه تعیین شده است. عواملی مانند نوع جرثقیل، وزن بار، ارتفاع بوم و … نیز بر میزان تعادل جرثقیل در باد موثر است. رعایت این استانداردها و توجه به دستورالعمل های ایمنی جرثقیل، تضمین کننده عملیاتی پایدار و ایمن است.

سرعت مجاز باد در عمليات ليفتينگ و باربرداری

سرعت مجاز در استانداردهای بین المللی برای جرثقیل های متحرک و تاور کرین ها که در فضای باز فعال هستند به شرح زیر تدوین شده است.

جرثقیل های متحرک (موبایل کرین)

بر اساس استاندارد ISO4302، حداکثر سرعت مجاز باد برای کار با جرثقیل های متحرک در هنگام انجام عملیات باربرداری، ۱۴ متر بر ثانیه یا معادل ۵۰ کیلومتر بر ساعت تعیین شده است. این محدودیت به دلیل حفظ ایمنی کارگران، جلوگیری از آسیب به تجهیزات و کاهش خطر سقوط بار یا واژگونی جرثقیل در شرایط جوی نامساعد در نظر گرفته شده است. سرعت های بالاتر از این مقدار می تواند باعث ناپایداری سازه، کاهش دقت در کنترل بار و افزایش احتمال حوادث جدی شود. این استاندارد با در نظر گرفتن عوامل مختلفی مانند ابعاد جرثقیل، نوع بار، بهترین زاویه باربرداری جرثقیل و شرایط محیطی تدوین شده است.

در شرایطی که سرعت باد از حد مجاز فراتر برود، عملیات باربرداری باید بلافاصله متوقف شود تا از بروز حوادث احتمالی جلوگیری گردد. اپراتور جرثقیل و مسئولان ایمنی موظف هستند به طور مداوم سرعت باد را با استفاده از تجهیزات اندازه گیری دقیق مانند بادسنج های دیجیتالی بررسی کنند.

جرثقیل های برجی (تاور کرین)

بر اساس استاندارد ایمنی AS1418.4، حداکثر سرعت مجاز باد برای تاور کرین یا جرثقیل برجی در هنگام انجام عملیات باربرداری، ۲۰ متر بر ثانیه (۷۲ کیلومتر بر ساعت) تعیین شده است. به همین دلیل اپراتورها و مدیران پروژه موظف هستند با نظارت مداوم بر پیش بینی های هواشناسی، عملیات جرثقیل را در صورت وزش بادهای شدید متوقف کنند.

استاندارد AS1418.4 نه تنها به محدودیت سرعت باد اشاره دارد، بلکه الزامات دیگری مانند روش های مهار جرثقیل، شرایط نصب و الزامات تعمیر و نگهداری را نیز شامل می شود تا اطمینان حاصل شود که جرثقیل در شرایط مختلف جوی پایدار باقی می ماند. علاوه بر این برخی پروژه ها ممکن است با توجه به ارتفاع جرثقیل، نوع بار و شرایط محیطی محدودیت های سخت گیرانه تری اعمال کنند. برای مثال در مناطق مرتفع یا نزدیک به ساحل که وزش بادهای ناگهانی شایع است، ممکن است حداکثر سرعت مجاز باد به ۱۵ متر بر ثانیه (۵۴ کیلومتر بر ساعت) کاهش یابد.

استاندارد ۱۰۰۵۸ ایران در مورد سرعت مجاز باد در عملیات باربرداری

موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، تنها مرجع رسمي كشور است كه وظيفه تعين، تدوين و نشراستانداردهاي ملي ايران را برعهده دارد. این موسسه در سال ۸۶ استاندارد «جرثقیل ها – ارزیابی فشار باد» را به تصویب رسانید. جدول زیر طبق استاندارد ISIRI10058 براساس نوع جرثقیل، سرعت باد مجاز را تعیین می کند.

عوامل موثر بر محدودیت سرعت باد برای جرثقیل

عواملی مانند جهت سرعت باد، وزن بار، طول بوم و … بر روی محدودیت سرعت باد برای انواع جرثقیل در فضاهای باز موثر هستند.

۱٫ نوع جرثقیل

نوع جرثقیل نقش تعیین کننده ای در محدودیت سرعت مجاز باد برای جرثقیل دارد. جرثقیل های متحرک به دلیل پایداری کمتر در مقایسه با انواع تاور کرین، معمولا در سرعت های باد پایین تری قابلیت عملیاتی دارند. همچنین طراحی پایه و سیستم تثبیت جرثقیل (مانند بازوهای تعادلی و سیستم های هیدرولیک) تاثیر مستقیمی بر مقاومت آن در برابر وزش باد دارد.

۲٫ وزن و اندازه بار

هرچه وزن و ابعاد بار بزرگ تر باشد، سطح تماس آن با باد افزایش یافته و نیروی جانبی بیشتری از طرف باد به سیستم جرثقیل وارد می شود. این موضوع نه تنها پایداری جرثقیل را کاهش می دهد، بلکه خطر تاب خوردگی یا نوسان بار را نیز افزایش می دهد. بنابراین در شرایط باد شدید، حمل بارهای حجیم و سنگین با محدودیت های سرعت باد سخت گیرانه تری مواجه می شود.

۳٫ طول بوم

طول بوم جرثقیل تاثیر مستقیمی بر محدودیت سرعت مجاز باد برای جرثقیل دارد. هرچه بوم بلندتر باشد، اهرم نیروی واردشده از باد افزایش یافته و احتمال ناپایداری جرثقیل بیشتر می شود. جرثقیل هایی با بوم های تلسکوپی یا متحرک معمولا در شرایط باد شدید نیاز به جمع کردن یا کوتاه کردن بوم دارند تا از خطر واژگونی یا آسیب های ساختاری جلوگیری شود.

۴٫ ارتفاع

با افزایش ارتفاع سرعت و شدت باد معمولا بیشتر می شود. جرثقیل هایی که در ارتفاعات بالا (مانند ساختمان های بلند یا سکوهای نفتی) کار می کنند، در معرض بادهای قوی تری قرار دارند و بنابراین محدودیت سرعت باد برای آن ها با دقت بیشتری اعمال می شود. همچنین ارتفاع مرکز ثقل جرثقیل نیز در پایداری آن تاثیرگذار است.

۵٫ جهت باد

جهت وزش باد نسبت به موقعیت جرثقیل و بار می تواند اثر متفاوتی بر ایمنی عملیات داشته باشد. بادهای جانبی (عمود بر راستای بوم) خطرناک تر هستند، زیرا می توانند باعث ایجاد گشتاور چرخشی یا نوسان بار شوند. در مقابل بادهای موافق یا مخالف (در راستای بوم) معمولا اثر کم تری دارند، اما همچنان نیاز به نظارت دقیق دارند.

۶٫ شرایط محل

عوامل محیطی مانند توپوگرافی زمین، وجود موانع طبیعی یا مصنوعی مانند ساختمان ها یا درختان و حتی سطح زیرین جرثقیل (خاک نرم، آسفالت، یا بتن) می توانند بر الگوی وزش باد و پایداری جرثقیل تاثیر بگذارند. به عنوان مثال کار در مناطق باز و بدون مانع، جرثقیل را در معرض بادهای شدیدتر قرار می دهد، درحالی که موانع اطراف می توانند باعث ایجاد جریان های آشفته و غیر قابل پیش بینی شوند.

جمع بندی

بر اساس استانداردهای بین المللی و ملی، سرعت مجاز باد برای جرثقیل ها متناسب با نوع و طراحی آن ها تعیین می شود. حداکثر سرعت مجاز باد برای جرثقیل های متحرک (موبایل کرین) ۵۰ کیلومتر بر ساعت، برای جرثقیل های برجی ۷۲ کیلومتر بر ساعت و برای جرثقیل های تخلیه کننده در بنادر و گمرک ها ۱۰۲ کیلومتر بر ساعت است. همچنین عواملی مانند نوع جرثقیل، وزن و ابعاد بار، طول بوم، ارتفاع کار، جهت باد و شرایط محیطی بر این محدودیت ها تاثیرگذار هستند. در صورت داشتن سوالات بیشتر در مورد استانداردهای ایمنی جرثقیل ها می توانید با همکاران مشاور ما در شرکت سالیار صنعت پارس، سازنده جرثقیل های پشت کامیونی ارتباط برقرار نمایید.